loneliness epidemic

ponoć jedna z najlepszych książek anglojęzycznych zeszłego roku - cykl krótkich opowiadań o zagubionych ludziach w Internecie #tbr

W teorii wiedziałam, że samotność jest wpisana w bycie migrantką i bycie akademiczką. Mimo wszystko, nie spodziewałam się siły wstrząsu pierwszej przeprowadzki, która z różnych powodów w moim przypadku zakończyła się napadem niespotykanej fobii społecznej. To już, na szczęście, za mną. Mimo wszystko, nie spodziewałam się zupełnie, że tamto uczucie znajdę gdziekolwiek nazwane i opisane, a już na pewno nie u Olivii Laing i esejach o artystach w Nowym Jorku. A jednak, choć oczekiwałam od tej książki czegoś zupełnie innego, przypadkowo trafiła dużo bliżej, niż myślałam.

To, co Laing interesuje najbardziej, to samotność w dużym mieście. Nowy Jork wydaje się tutaj tylko pretekstem; równie dobrze mogłaby pisać o Londynie, Paryżu czy Warszawie, lub o tych wszystkich innych zaludnionych miejscach, które są pozornie antytezą miejsc samotnych. Jednak to właśnie w wielkich miastach najbardziej czuje się własne osamotnienie - w tych wszystkich chwilach, gdy w samotny piątkowy wieczór mija się na ulicy ludzi idących na imprezę; gdy wydaje się, że wszyscy wokół mają towarzystwo i świetnie potrafią zorganizować sobie czas; i gdy taka myśl eskaluje do przekonania, że z pewnością ci ‘inni’ widzą tę naszą samotność i poddają ocenie. Temu wszystkiemu Laing przygląda się z dużą empatią i zrozumieniem, bo sama tego doświadczyła.

Istoty wyobcowania Laing szuka w biografiach Andy’ego Warhola i Valerie Solanas, Edwarda Hoppera i jego żony, Davida Wojnarowicza, Henry’ego Dargera i Billie Holiday, a także paru innych osób. Grupa wielkich artystów, z których każdy na swój sposób zmagał się z samotnością i dawał temu wyraz w sztuce. Ich dzieła stały się synonimem tego, co to znaczy żyć samemu w wielkim mieście. I to dzięki nim zawdzięczamy uchwycenie złożoności i potwornej melancholii tego uczucia. A jednocześnie, jak pokazuje Laing, jego zwodniczości i groźby - samotność jest zaraźliwa i rozchodzi się po człowieku natychmiastowo.

Ze smutku rodzi się złość, a ze złości wrogość i podejrzliwość.amotni Hopper, Warhol i Wojnarowicz to nie tylko artyści-indywidualiści, którzy czerpią z tego inspirację dla sztuki. To też ludzie, którzy unieszczęśliwiają innych. Obok Hoppera - jego żona, Josephine, której mąż zabronił rozwijać karierę i po ślubie zupełnie przestała malować. Obok Warhola - mnóstwo zranionych ludzi, których historie przechwytywał i przemielał na sztukę. I, przede wszystkim, Valerie Solanas, która obok Dargera wydawała mi się ze wszystkich bohaterów tej opowieści najsamotniejszą i najtragiczniejszą postacią. Warhol nie doceniał jej sztuki; ‘SCUM manifesto’ przyszło za wcześnie, by przyjęły go radykalne feministki; artystka żyła ponoć w skrajnej nędzy, a do historii przeszła ostatecznie jako kobieta, która strzeliła do Warhola.

Najbardziej przejmującym esejem w książce jest ten o epidemii AIDS i o tym, jak blisko od osamotnienia jest do kompletnego wykluczenia. Ale nawet ten o tym, jak to od samotności uciekamy do internetu, zaoferował coś świeżego. Choć nie brakowało w nim utartych klisz o tym, jak to wpatrzeni w szklane ekrany w ciemnych pokojach nie zauważamy rzeczywistości, to jednak Laing udało się w miarę wyjść poza takie oczywistości.