Wie, zoals ik, voortdurend wijst op de vooruitgang die we boeken en op onze mogelijkheden om die vooruitgang ook morgen weer mogelijk te maken, kan de wind van voren krijgen.61 Speciaal voor deze alarmisten muntte Steven Pinker (1954), een Canadese psycholoog, het begrip ‘progressofobie’. Enerzijds is dat angst en zelfs vijandigheid tegenover het

En dan met name in Afrika. In landen als Nigeria, Niger, Somalië, Tsjaad en Mali.

The world is bad, but better,

Waren het ooit filosofen als Plato en, vooral, theologen als Tertullianus en Malthus die geweld wensten te gebruiken om de bevolkingsgroei tot staan te brengen, vandaag nemen biologen en ecologen hun rol over. Ecologen zijn de theologen van onze tijd.

Karl Marx noemde Malthus ideeën ‘intellectuele idiotie’ en Friedrich Engels (1820-1895) verweet hem ‘een verachtelijke en beruchte theorie, een afschuwelijke godslastering tegen de natuur en de mensheid’.

‘Progress and Poverty’

Niet het opwarmende klimaat, maar extreme armoede veroorzaakt de grote problemen van vandaag. Zonder extreme armoede waren malaria, tbc en longziektes door het verstoken van biomassa allang de wereld uit. En dat geldt ook voor kindersterfte door gebrek aan schoon water, ongezonde voeding en een tekortschietende gezondheidszorg. Het lijkt erop dat

Rousseau levert daarmee een opvolger van de Theodicee. Een opvolger die ik voor de gelegenheid munt als ‘Ecodicee’: een ‘ecologische rechtvaardiging’.

De Politeia is een tekst van meer dan tweeduizend jaar geleden. Maar alles zit er al in: de hebzuchtige mens en zijn niet te stoppen verlangen naar meer welvaart en luxe; de schaarste en de honger die vervolgens opdoemen. De onvermijdelijke oorlog. En de waarschuwing dat we de armen vooral niet aan al te veel rijkdom moeten helpen.