Het probleem met het kapitalisme is dat het uitgaat van gelijksoortigheid, uitwisselbaarheid, equilibrium, uitwisseling. En ook: schaarsheid en omkeerbaarheid. Het laat geen ruimte voor afval, voor verspilling, voor verlies.

Ikzelf word mijn apocalypsmoeheid de baas door erop te vertrouwen dat het ertoe doet zowel ‘de wereld’ als ‘het einde’ te doordenken en anders te denken. En in godsnaam niet alleen, maar samen, in gesprek. Vandaar ook dit boek.

Zoals Eugene Thacker dat zo mooi verwoordt: de waarde van pessimisme is dat het deemoedigheid in het denken inbrengt. De pessimist gelooft niet dat alles veranderd kan worden en dat het dan allemaal goed komt. De pessimist vergeet ook het eigen lichaam niet, dat je knie pijn doet en je rug, dat je slecht geslapen hebt en het even helemaal niet meer

Fantasieën over het einde van de wereld fungeren dus als een verdedigingsmechanisme dat ons in staat stelt om uitsterving niet onder ogen te hoeven komen.

Het komt er, kortom, op aan dat we de mogelijkheid van uitsterving onder ogen zien. In het korte essay ‘Over vergankelijkheid’ (1915) onderzoekt Sigmund Freud waarom we het besef dat alle leven eindig is toch zo moeilijk kunnen aanvaarden. Hij beschrijft hierin hoe een dichter – waarschijnlijk Rainer Maria Rilke – waarmee hij door de Dolomieten

Karl Marx en Friedrich Engels stellen in het Communistisch manifest dat binnen een kapitalistisch systeem alles wat solide is opgaat in lucht. Timothy Morton merkt terecht op dat die stelling enigszins misleidend is, want als íets het kapitalisme kenmerkt dan is het juist dat het van alles voortbrengt wat juist niet verdwijnt. Het kapitalisme

Thomas Nail in Theory of the Earth (2021). Vuilnisbelten weigeren de gift van de dood te geven en daarmee de gift van het leven. Voortbordurend op Georges Bataille, die stelde dat we moeten denken vanuit exces, vanuit het offer, vanuit het geven zonder te weten wat we er precies voor terugkrijgen, stelt hij dat we in de zesde massa-uitsterving

Zoals Frederik Le Roy dat mooi samenvat, belichaamt de voddenraper het schrijven van de geschiedenis als een performatieve praktijk, die gestoeld is op het idee dat wanneer we de restjes van het historische afvalmateriaal verzamelen en deze in een collage-achtig geheel samenbrengen, de mogelijkheid ontstaat om het ongeziene en het onverwachte

Afvalverwerking als stervensbegeleiding De vraag is dus hoe we omgaan met de dood en met de doden. En vooral: met de levende doden. Inmiddels moge duidelijk zijn dat de onmogelijkheid om écht te sterven, het blijven hangen in een stadium van ondood-zijn, kenmerkend is voor onze cultuur en dat dit zichtbaar wordt in afval dat zich ophoopt. Er is te