Daardoor spant ons land in Europa de kroon bij charitatieve acties, zowel ten bate van de eigen bevolking als van de wereld.

Van oudsher werden ze beoordeeld op hun economische potenties. En viel dat positief uit, dan bleken er aanzienlijke mogelijkheden te zijn voor het belijden van eigen godsdienstige en maatschappelijke overtuigingen in het openbaar.

Hier te lande raakte het poldermodel in zwang onder vrije boeren, kooplieden, landadel en monniken die voor het nemen van praktische oplossingen stonden: pompen of verzuipen. De gewoonte om in eerste instantie alles van elkaar te betwisten en zeker van welke overheid dan ook, valt nog te herkennen in de algemene klaagcultuur, die nog steeds het

In zo’n land moet men voortdurend eieren voor zijn geld kiezen: de verkiezingsbeloften kunnen een beetje ingelost worden, nooit helemaal. Dat is het gevolg van doorlopend marchanderen en schipperen – niet toevallig werkwoorden die verwijzen naar de hoofdbronnen van het nationale inkomen.

Maar die veel algemenere devaluatie van autoriteit lijkt zich een vaste plaats in de samenleving verworven te hebben.

Men vond elkaar ten slotte in het opstellen van een protocol voor het opvangen van aangespoelde vinvissen. En dat werkt.

Dat bedoelde premier Balkenende met zijn oproep om de oude VOC-mentaliteit te doen herleven, waarbij hij aan avontuurlijk ondernemerselan dacht. Dat hij daarmee het verleden naar zijn hand zette, deed er kennelijk niet toe: de VOC werd in 1602 juist opgericht om roekeloosheid in te dammen, want van bravoure kon de schoorsteen niet roken.

De drastische ontideologisering van het naoorlogse Westen is vooral in het verzuilde Nederland hard aangekomen. Binnen enkele decennia zijn ideologieën en geloofsovertuigingen vervaagd, met een navenante leegloop van de bijbehorende instituten. Maar de aanvankelijke opluchting over de bevrijding van het gezag der vaderen en de opwinding over al die

Zelden is een gemeenschap zo lang getraind in ruziemaken als middel om vooruit te komen. Algauw heeft iedereen hier een mening over alles. We zijn immers onze eigen baas, zelfkazers als het zo uitkomt, niet belemmerd door dwingende autoriteiten of knellende hiërarchieën. Tenminste, dat willen we graag denken en demonstreren.